Ang pinakamalaki at pinakamabigat na “currency” sa buong mundo ay matatagpuan sa maliit na isla sa Micronesia!
Sa maliit na isla ng Yap sa Micronesia sa Kanluran ng Karagatang Pasipiko ay mayroong naninirahan na mga Yapese. Sila ay pangkat etniko na kilala sa isang kakaibang bagay, mayroon silang batong salapi na kung tawagin ay Rai. Ang paggamit ng mala-doughnut na salaping ito ay nasa higit ilang siglo na ngunit walang nakakaalam kung kailan ito nagsimula.
Bagamat U.S. dollar ang opisyal na pananalapi ng Micronesian Island, ang malalaking bilog na bato ay patuloy pa rin namang ginagamit ng mga tao sa isla ng Yap hanggang ngayon. Hanggang sa ngayon ay ginagamit pa rin nila ang pananalaping ito lalo na sa mga “dowry”, paghingi ng tawad, o kahit ano pang may kinalaman sa kanilang tradisyon.
Noong unang panahon, ang mga “Yapese” ay napapatid sa malalaking bato sa daan nang Palau. Malalaking piraso ito ng bato na mayroon ding perlas. Wala pa noong ganitong uri ng bagay sa kanilang isla kung kaya naman naging napakahalaga nito sa kanila.
Sadyang napakaganda ng mga bato kung kaya naman ginawa itong barya ng mga tao roon sa permiso na rin ng kanilang pinuno. At dito na nga nagsimula ang mass production ng mga baryang ito.
Subalit ang transportasyon nito ang naging napakalaking pagsubok ng mga tao room dahil na rin sa laki at bigat nito. Ang ilang mga tao ay inilalagay ang mga ito sa mga bangka at balsa ngunit karamihan sa mga ito ay hindi nagtagumpay at ang mga Rai ay napunta na lamang sa ilalim ng karagatan.
Ang mga batong ito ay iba-iba ng sukat mayroong 30 sentimetro habang ang ilan naman ay 3.5 metro, nagkalat sa isla ang mga Rai na ito. Ang ilan ay nasa mga hotel habang ang ilan naman ay nasa kagubatan. Mayroon ding bangko ang mga Yapese para sa kanilang mga Rai kung saan ang mga tao ay nag-iimpok para sa kanilang mga pagdiriwang, habang ang ilan naman ay para sa pangangalakal.
Ang halaga ng mga bato na ito ay depende sa sukat, kung paano nila ito nakuha, at ang kwento sa likod nito. Halimbawa na lamang ang kasal, paghingi ng kapatawaran, away, o relasyon ng mga taga-nayon.
